زی کش  یک ارز رمزپایه شده با بلاکچین چیست غیرمتمرکز است که می خواهد ناشناس بودن کاربران و معاملات آن ها را فراهم کند.این ارز دیجیتال در سال ۲۰۱۶ توسط زوکو ویلکاس که برنامه نویس بود طراحی و راه اندازی شد که ابتدا نام آن زیرو کوین بود، سپس اسم زیرو کش برای آن نام گذاری شد و در نهایت نام زی کش بر آن نهاده شد.

زی کش  به عنوان یک ارز دیجیتال مشابه بیت کوین چیست است که ZEC واحد اختصاری آن می باشد و بر اساس چارچوب بیت کوین بنا شده است و همانند آن دارای کد منبع باز است، حتی برای ساخت آن از کد های بیت کوین استفاده شده است اما تفاوت عمده آن ها در سطح حریم خصوصی و قابلیت استفاده است.در اصل زی کش فورکی از بیت کوین می باشد که تعداد واحد های آن، همانند بیت کوین ۲۱ میلیون می باشد و نکته جالب دیگر مربوط به آن این است که برای آن هیچ عرضه اولیه ای انجام نشد و بودجه مورد نیاز توسط سرمایه گذاران خصوصی بدست آمد.زی کش حریم خصوصی کاربر را با استفاده از اثبات دانش صفر (zk-SNARKS  ) برای تایید معاملات بدون فاش کردن اطلاعاتی که می تواند حریم خصوصی کاربر را به خطر بیندازد افزایش می دهد.

درک بهتر زی کش

موفقیت بیت کوین زمینه ظهور صدها ارز رمزنگاری شده از جمله زی کش را فراهم کرد و همچنین تقاضا برای حفظ حریم خصوصی بیشتر شد زیرا کاربران ارز رمزنگاری فهمیدند که معاملات آن ها به راحتی در بلاکچین قابل پیگیری است.زی کش  در اکتبر ۲۰۱۶ در پاسخ به تقاضای کاربران اینترنت برای یک سیستم مالی باز با ویژگی های حریم خصوصی راه اندازی گردید.بیت کوین یک پیشگام در سیستم مالی باز بود و در حقیقت زی کش در تلاش است تا همان ساختار بیت کوین را حفظ کند اما از ویژگی های اضافه شده دارای حریم خصوصی و قابلیت استفاده است.

همچنین  به دلیل سهولت جایگزینی کالایی برای کالای دیگر که چه پول، طلا و … باشد یا یک ارز فیات مانند دلار آمریکا را شامل شود، قابل اغماض است زیرا می توان آن را با هر چیز دیگری معامله کرد.از آن جا که ابزارهای قابل اغماض مستعد کلاهبرداری و سرقت هستند، طلا اصولا در خزانه های زیرزمینی نگهداری می شود و ارزهای فیات به نظارت مداوم توسط خزانه داری و بانک های مرکزی نیاز دارد.

راه حل بیت کوین برای کلاهبرداری و سرقت این بود که تمام معاملات کاملاً شفاف و صد در صد قابل پیگیری باشد.متأسفانه استناد به حریم خصوصی بیت کوین نیز نقصی است که درصدد رفع آن برآمده است و برخی از کاربران اصلی بیت کوین به اشتباه اعتقاد داشتند که چون آدرس کیف پول مستعار نبود، استفاده از بیت کوین ناشناس بود.

با این حال اقدامات قانونی علیه سایت هایی  مانند جاده ابریشم ثابت کرد که تنها اطلاعات کمی برای کشف هویت واقعی کیف پول بیت کوین لازم است.زی کش  با استفاده از سیستم بیت کوین و رمزنگاری اطلاعات در مورد کاربران نوآوری کرد.این بدان معناست که حتی اگر تمام تراکنش های زی کش در یک بلاکچین ثبت شده باشد، تراکنش ها رمزگذاری شده اند و فقط کاربرانی که به آنها دسترسی پیدا کرده اند می توانند مشاهده شوند.بیشتر ارزهای دیجیتالی که ناشناس هستند به کلیدهای خصوصی متکی می باشند که با حروف الفبا عددی ساخته شده اند.

همچنین به کاربران یک آدرس عمومی منحصر به فرد داده می شود که به عنوان هویت آنها عمل می کند (مانند پروتکل اینترنت یا IP  آدرس اختصاص یافته به کاربران شبکه رایانه).و البته آدرس عمومی برای دریافت وجوه از کاربر دیگر لازم است که این بدان معنی است که برای سهولت در انتقال، باید آدرس ارسال کننده کاربر دیگر به فرستنده داده شود.کلید خصوصی کاربر به وی امکان دسترسی به وجوه خود را می دهد و کلید به معاملات خاصی که انجام می دهند متصل است.با انجام معاملات کافی در طول زمان، می توان آدرس عمومی آن ها را به این معاملات پیوند داد که شناسایی صاحب آدرس عمومی را برای افراد علاقه مند آسان می کند.به علاوه اگر فروشنده کالایی بتواند معاملات قبلی خریدار را براساس آدرس عمومی خود (که توسط خریدار به فروشنده داده شده است) ردیابی کند، ممکن است فروشنده تمایل بیشتری برای رد پرداخت از سمت خریدار داشته باشد، به خصوص اگر سابقه خرید آن ها تفاوت در عقاید یا رفتار اخلاقی را نشان دهد.

همانطور که در بالا گفتیم، زی کش از تکنولوژی اثبات دانش صفر به نام zk-SNARKs استفاده می کند که این ابزار به دو کاربر این امکان را می دهد بدون این که طرفین آدرس پرداخت خود را به یکدیگر نشان دهند، درگیر معاملات شوند.این ابزار همچنین باعث می شود معاملات زی کش در بلاکچین آن با محو کردن آدرس پرداخت هر دو طرف و مبلغ مربوط به هر معامله‌ قابل پیگیری نباشد.از آنجا که آدرس های پرداخت ضبط شده در بلاکچین، آدرس واقعی کاربر نیستند، ردیابی مسیر وجوه داده شده به فرستنده یا گیرنده آن تقریباً غیرممکن است.این باعث می شود زی کش  با بیت کوین و بلاک چین های دیگر که مبلغ منتقل شده از آدرس پرداخت واقعی یک کاربر به آدرس کاربر دیگر را عمومی می کند، متفاوت باشد.علاوه بر موارد فوق روند کار زی کش بدین صورت است که تراکنش‌ ها به وسیله همه اعضای شبکه تایید می گردند، سپس ماینرها آن ها را در بلاک‌ها قرار می دهند و با به هم پیوستن بلاک ها، بلاک چین مربوطه تشکیل می شود.

همچنین لازم به ذکر است زمان بلاک این ارز دیجیتال حدود ۲/۵ دقیقه است و پاداش آن ۱۲/۵ واحد زی کش  می باشد که بعد از هر ۸۴۰۰۰۰ بلاک، پاداش آن نصف می شود.در رابطه با کیف پول هم باید بگوییم که کیف پول رسمی و معتبر زی کش، فقط برای سیستم عامل ۶۴ بیتی لینوکس طراحی شده است.همچنین به وسیله آدرس های کیف پول در زی کش می‌توان شفاف یا غیر شفاف بودن تراکنش ها را شناسایی کرد، اگر آدرس‌ با حرف t آغاز شود شفاف می باشد و اگر با حرف z  شروع شود، نشان دهنده مخفی بودن آن آدرس است.

ملاحضات خاص

اثبات دانش صفر سطح بالایی از قابلیت لذت را فراهم می کند زیرا یک طرف از یک معامله هویت طرف مقابل و سابقه پرداخت را ندارد.این امر مانع از رد پرداخت کوین توسط طرف مقابل به دلیل سو ظن (یا دانش) وی در مورد استفاده پول توسط منبع مجرمانه می شود.مانند بسیاری از ارزهای رمزپایه بسیار ناشناس، زی کش به دلیل بالقوه فراهم آوردن پناهگاهی امن برای معاملات غیرقانونی مورد انتقاد قرار می گیرد.

با این حال زی کش فقط توسط مجرمان اینترنتی که در شبکه های تاریک معاملات غیرقانونی انجام می دهند استفاده نمی شود.تعدادی از دلایل موجه وجود دارد که باعث می شود کاربر ارزهای رمزپایه ناشناس مانند زی کش  را انتخاب کند.به عنوان مثال می توان گفت : فردی با بیماری مزمن که می خواهد قرص های خود را بصورت ناشناس بصورت آنلاین خریداری کند، شرکتی که مایل است از اسرار تجاری خود یا اطلاعات زنجیره تأمین در برابر رقبا محافظت کند، نهادی که از خدمات حقوقی برای امور خصوصی مانند ورشکستگی استفاده می کند و …در ماه مه سال ۲۰۲۰، ZEC در لیست ارزهای رمزپایه رتبه بندی شده در CoinMarketCap  در رتبه ۲۶ قرار گرفت و در تاریخ ۳۰ آوریل همان سال، ارزش کل بازارزی کش ۴۰۳ میلیون دلار برآورد می شد.